ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ

Ὁ Εὐγένιος ὁ Αἰτωλός, κατά κόσμον Ἰωαννούλης ἤ Γιαννούλης ὑπῆρξε ἐπιφανής διδάσκαλος τοῦ Γένους καί σθεναρός ἀγωνιστής τῆς Ὀρθοδοξίας.

Γεννήθηκε στό Μέγα Δένδρο Ἀποκούρου ἀπό φτωχούς γονεῖς τό 1595 τῶν ὁποίων τά ὀνόματα εἶναι Νικόλαος καί Στάμω. Τό 1616 χειροτονήθηκε διάκονος στή Μονή Τατάρνας καί παρέμεινε γιά ἕνα διάστημα στή Μονή Ξηροποτάμου Ἁγίου Ὅρους. Μεταβαίνοντας γιά ἐπίσκεψη στή Μονή Ἁγίας Αἰκατερίνης Σινᾶ, χειροτονήθηκε τό 1619 πρεσβύτερος ἀπό τόν δυναμικό Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας (μετέπειτα Οἰκουμενικό) Κύριλλο Λούκαρη. Μετά τό Σινά, πραγματοποίησε προσκύνημα στούς Ἁγίους Τόπους, ὅπου ὑπηρέτησε ὡς ἐφημέριος του πατριαρχικοῦ παρεκκλησίου τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου ἀπό τό 1619 ὡς τό 1622. Συνέχισε τίς σπουδές του στά Τρίκαλα, τήν Κεφαλονιά καί τή Ζάκυνθο, ὅπου μαθήτευσε κοντά στό Θεόφιλο Κορυδαλλέα.
Ὅταν τό 1636 ὁ Οἰκουμενικός πιά Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης κάλεσε τόν Κορυδαλλέα στήν πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή, ὁ τελευταῖος πῆρε μαζί του καί τόν Ὅσιο, πού τοποθετήθηκε ἐφημέριος στό Ναό τοῦ Κοντοσκαλίου. Κατόπιν μαθήτευσε κοντά στό Μελέτιο Συρίγο γιά μικρό διάστημα, γιά νά ἐπανέλθει καί πάλι κοντά στόν Κορυδαλλέα. Ἔζησε ἐκ τοῦ σύνεγγυς τίς ταλαιπωρίες καί τίς περιπέτειες τοῦ Κύριλλου Λούκαρη καί ὑπέστη ἀπηνῆ διωγμό γιά τήν προσήλωσή του στήν Ὀρθοδοξία καί γιά τό ἀδούλωτο πνεῦμα του. Μετά τό θάνατο τοῦ Κύριλλου Λούκαρη, ὁ Ὅσιος εἶχε συνθέσει ἀκολουθία πρός τιμή του. Καθαιρέθηκε ἀπό τόν Πατριάρχη Κύριλλο Κονταρή, τόν Τουρκόφιλο καί Λατινόφρονα διώκτη τοῦ Κύριλλου Λούκαρη. Ὅταν ἀποκαταστάθηκε ἡ ἐκκλησιαστική τάξη, ὁ νέος Πατριάρχης Παρθένιος Α΄ τόν ἐπανέφερε πανηγυρικά (1639).
Διηύθυνε ἀπό τό 1639 ὡς τό 1640 τή Σχολή τῆς Ἄρτας. Μετά ἀπό ταλαιπωρία τό 1641 στό Αἰτωλικό, ὅπου τόν φυλάκισαν οἱ Τοῦρκοι, δίδαξε ὡς τό 1645 στό Μεσολόγγι καί στή συνέχεια πῆγε στό Καρπενήσι, ὅπου ἀνήγειρε μεγάλο Ναό τῆς Ἁγίας Τριάδας καί στόν περίβολό του Σχολή Ἀνωτέρων Γραμμάτων, πού ἀπέβη γιά τήν Εὐρυτανία κέντρο πνευματικῆς ἀναγεννήσεως. Ἀνέδειξε πολλούς καί σπουδαίους μαθητές, μεταξύ τῶν ὁποίων περιλαμβάνονταν Πατριάρχες, Ἐπίσκοποι καί ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος. Τό 1661 μετέβη στά Βραγγιανά καί ἵδρυσε Σχολή στή Μονή τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, πού ἀργότερα ὀνομάσθηκε «Ἑλληνομουσεῖον Ἀγράφων». Φρόντισε νά ἱδρυθεῖ Σχολή καί στό Αἰτωλικό. Τό 1674 ξαναγύρισε στό Καρπενήσι, στήν παλιά του Σχολή, ὅπου ἔμεινε ὡς τό 1675. Μετά ἀπό μερικές περιπλανήσεις του στή Ναύπακτο, στό Μεσολόγγι καί στό Αἰτωλικό καί παραμονή στή Μονή Τατάρνας, ἐπέστρεψε στά Βραγγιανά καί δίδαξε ὡς τό 1680. Τό 1682 ἐξεδήμησε πρός Κύριον καί ἐτάφη στό νάρθηκα τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ὅπου εἶχε ἑτοιμάσει ὁ ἴδιος τόν τάφο του.
Ὁ Εὐγένιος ὁ Αἰτωλός θεωροῦνταν ὅτι εἶχε προφητικό χάρισμα. Ἦταν ταπεινός, ἐλεήμων, φιλάνθρωπος, φωτισμένος δάσκαλος, ἀγαποῦσε τή λειτουργική ζωή καί ἔζησε βίο ἀνεπίληπτο καί στερημένο. Κατηχοῦσε τούς πολυπληθεῖς μαθητές του στή γνήσια ὀρθόδοξη πίστη καί παράδοση. Ἄφησε ἀξιόλογο συγγραφικό ἔργο καί πολύτιμες ἐπιστολές, πού διακρίνονται γιά βαθιά ἑλληνομάθεια, γνήσιο ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί σοφία. Ἔγινε ὅσιος καί κατατάχθηκε στό Ὀρθόδοξο ἑορτολόγιο ἀπό τήν Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τήν 1η Ἰουλίου 1982.
Ἡ μνήμη τοῦ ἐπιτελεῖται στίς 5 Αὐγούστου.