ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΟΡΔΙΟΣ

(1654 – 1729)

Ἀπό τούς σπουδαιότερους εἰσηγητές τῆς διδασκαλίας τῶν ἐπιστημονικῶν γνώσεων στό "Ἑλληνομουσεῖον τῶν Ἀγράφων", ὑπῆρξε ἀναμφισβήτητα ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος, ὁ ἐπιφανέστερος μαθητής, διάδοχος καί συνεχιστής τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ἔργου τοῦ Εὐγένιου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ. Ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος, ἦταν πολυμερέστατη φυσιογνωμία, γνώστης τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς καί λατινικῆς γραμματείας, κάτοχός της λατινικῆς, ἰταλικῆς καί γαλλικῆς γλώσσας καί γιατρός σπουδαγμένος στήν Ἰταλία. Ἄν καί εἶχε προτάσεις νά παραμείνει σέ ξένα πανεπιστήμια ἤ νά καταλάβει ὑψηλές θέσεις καί σέ αὐλές ἡγεμόνων, ὁ Γόρδιος προτίμησε νά ἐπιστρέψει στήν ὑπόδουλη πατρίδα του.

Ἐκτός ἀπό τή μακρόχρονη διδασκαλία στή γενέτειρά του, στά Μεγάλα Βραγγιανά, ὅπου καί πέθανε καί θάφτηκε στό ἴδιο μέρος μέ τό δάσκαλό του Γιαννούλη, ὁ Γόρδιος δίδαξε στό Αἰτωλικό καί ἴσως στά Τρίκαλα καί στό Καρπενήσι. Εὐρυμαθής λόγιος, γραμματομαθῆς, συνθέτης Ἐπιγραμμάτων, καθώς καί μεταφραστής στήν ἁπλοελληνική τῶν Ἀφορισμῶν τοῦ Ἱπποκράτη καί τοῦ ἔργου Βίοι ἀρχαίων Ἑλλήνων φιλοσόφων του Διογένη τοῦ Λαέρτιου, ὁ Γόρδιος ἔγραψε βιβλία ποικίλου περιεχομένου: "Συντομωτάτη ἔκθεσις Λογικῆς", "Ρητορική Τέχνη", "Λεξικόν τῆς καθομιλουμένης", "Ἐγχειρίδια" ὀρθογραφικά καί συντακτικά, Ἰατρικές "Συνταγές" καί 750 περίπου "Ἐπιστολές", ἀρκετές τῶν ὁποίων ἀναφέρονται σέ θέματα ὀργάνωσης καί λειτουργίας τῶν σχολείων τῆς ἐποχῆς. Παράλληλα ἔδειξε ἐνδιαφέρον καί γιά ἄλλες ἐπιστῆμες, ἀφοῦ μέ ὑπόδειξη τοῦ προσωπικοῦ φίλου καί συμμαθητή του στό Πατάβιο πανεπιστήμιο, διακεκριμένου Φαναριώτη λόγιου Νικόλαου Μαυροκορδάτου, συνέταξε στήν ἀρχαία ἑλληνική καί δημοτική γλώσσα βοτανολογικό καί ζωολογικό ὀνοματολόγιο προδρομικό στό εἶδος του. Συνάμα, βιογράφησε τό δάσκαλό του Γιαννούλη, ἔγραψε διάφορες θεολογικές διατριβές, "Ὀνειροκρίτη" καί ἐπιχείρησε ἑρμηνεία τῆς ἱστορίας μέ τήν "Ἀποκάλυψη". Μερικά ἀπό τά ἔργα τοῦ Γόρδιου ἐκδόθηκαν στό Βουκουρέστι, στή Μοσχοπόλη, στή Βιέννη, ἐνῶ ἄλλα ἔμειναν ἀντιγραμμένα σέ κώδικες μοναστηριῶν ἤ βιβλιοθηκῶν. Τό κύρος του ὡς σοφοῦ καί λογίου ἦταν τεράστιο σ’ ὅλη τήν κατοπινή τουρκοκρατία κι ὁρισμένοι μάλιστα τόν παραλλήλιζαν ἤ τόν σύγκριναν ἀκόμα καί μέ τόν Ἀριστοτέλη.

Ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος, ὑπῆρξε ἴσως μοναδικό φαινόμενο λογίου, πού ἀφιέρωσε 24 ὁλόκληρα χρόνια σέ σπουδές καί 43 γιά τή διδασκαλία τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων. Τά περισσότερα ἀπ’ αὐτά τά ἀνάλωσε στή Σχολή τῶν Μεγάλων Βραγγιανῶν. Ἀπό κεῖ ὁ Γόρδιος μεταλαμπάδευσε ὅλα τά φῶτα του, ἐνῶ ὑπῆρξε καί γιατρός στήν ὑπηρεσία τοῦ λαοῦ τῆς περιοχῆς.

Διάδοχος καί συνεχιστής τοῦ Γόρδιου στό "Ἑλληνομουσεῖον" τῶν Μεγάλων Βραγγιανῶν, ἀναδείχτηκε ὁ μαθητής τοῦ Θεοφάνης Ρίζος, ὁ Φουρνιώτης ἤ Βραγγιανίτης, πού μεταπήδησε ἀργότερα στή Σχολή τῆς Φουρνᾶς, καί ἡ Σχολή τῶν Ἀγράφων ἄρχισε τή φθίνουσα πορεία της.